“Kağızman’a ısmarladım Nar Gele” türküsünün hikayesi
KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
Kars’ın Kağızman ilçesinde emekli TRT sanatçısı Zeki Çiçek ve araştırmacı yazar Sait (Miskini) Küçük “Kağızman’a Ismarladın Nar Gele” türküsünün hikayesini paylaştılar.
Araştırmacı yazar Sait (Miskini) Küçük, 1930-1940’lı yıllarda Paslı köyü civarında ve kendisinin derlemesinde kaynak kişi Ali Rıfat Gülüşat’ın dedesinden duyduklarını kaleme aldığını söyledi.
Sait Miskini şun9ları söyledi:
“Kağızman ilçesinin Paslı köyünde veya civarındaki bir köyde bir gelin hastalanır. Gönlü nar ister hasta yatağında yatarken “Nar nar nar…“ diye inlemeye başlar. O anda etrafında bulunanlar o gelinin eşini ata bindirerek Kağızman ilçe merkezine gönderirler ve derler ki “git oradan bir nar temin et al getir” Eşi ilçede nar temin etmeye çalışırken gelin de “nar nar nar diye inlemeye devam eder ve o sırada “Az sabret Kağızman’a ısmarladım nar ha geldi ha gelecek” diye teselli etmeye çalışırlar. O sırada gelin vefat eder ve etrafındakilerde o sırada “Kağızman’a Ismarladım Nar Gele, Gümüş kemer ince bele dar gele” diye ağıt yakarlar. Bu ağıt daha sonra düğünlere bar olarak yansır. İnsanlar artık düğünlerde bar olarak oynayıp eğlenmeye başlar. Zeki hocam da açıklamasında ‘biz acımız da olsa o acıları sevince dönüştürerek yaşamak durumundayız, öyle de yaşıyoruz.’ Demişti aynen de öyle olmakta” Türkünün sözleri de bütün olarak şöyle:
Kağızman’a ısmarladım nar gele
Gümüş kemer ince bele dar gele
Kağızman’da kalayladım kazanı
Ben severim okuyana yazanı
Kağızman’ın yaylaları yokuştur
Fistan giymiş etekleri nakıştır
Baharda yayılır kuzu yan yana
Benim yarim inci takar gerdana
Kağızman’a ısmarladım fesimi
Ben ölürsem kimler çeken yasımı
“Kağızman’a ısmarladım Nargele türküsü” bu şekilde doğmuş ve günümüze kadar gelmiştir.
DERLEME TARİHİ: 1938 YÖRE: KARS KAĞIZMAN KAYNAK KİŞİ: YÖRE EKİBİ DİYE KAYITLARA GEÇMİŞ
Emekli TRT Sanatçısı Zeki Çiçek ise şunları söyledi.
“Kağızman’a Ismarladım Nar Gele türküsü bir kaç şekilde yorumlanmıştır. Yaklaşık 1 yıl öncesine kadar yöre Erzurum olarak kaydedilmiş bir türkümüzdü. Fakat yapmış olduğum araştırmalarda farkına vardım ki sevgili hocamız hepimizin duayeni, Türkiye Cumhuriyeti’nin temel direği, TRT’nin ilk araştırmacılarından derlemeci Muzaffer Sarısözen arkadaşımızın 1938 yılında Doğu Anadolu bölgesini yazarken Kağızmana uğramasıyla olay başlıyor. Kağızman’da folklorcülerden oluşan yöre ekibi vardı o dönemler halk eğitimi bünyesinde ya da topluluklar halinde saz çalardılar. Bölgede saz çalan, o yörenin türkülerini seslendiren ekibe yöre ekibi denirdi. Muzaffer Sarısözen hocamız da “Kağızman’a Ismarladım Nar Gele” türküsünü bu yöre ekibinden derlemiştir. Yöre ekibi o zaman bu türküyü toplu halde söylemişler. Muzaffer Sarısözen hocamız da 1938 yılına tarih vermiş ve “Derleme tarihi: 1938 Yöre: Kars Kağızman, Kaynak kişi: Yöre ekibi” diye kayıtlara geçmiş. Biz de hocamızın bu el yazısı kayıtlarını bulduk ve onu kaynak göstererek yeniden notasını yazıp Kağızman kültürüne dair derlenen projemizde yer alarak ilçemizin kendi alanına eserimizi yerleştirdik. İnşallah bundan sonra Kars Kağızman türküsü olarak okunacaktır. Makamı her ne kadar da ufak şekillerde yorumlanmış olsa bile makam aynı makam hiç değişmiyor. “Kağızman’a Ismarladım Nar Gele” aslında ağır bardır. Günümüzde ise hareketli halaylarla çalınıyor oysa öyle değil. Çünkü bu bir ağıttır. Ağıttan oyun türküsüne çevrilmiştir. Her ne kadar oyun türküsü olsa bile o kadar hızlı değildir yine ağır icra edilir.”
(BA-BA-S) GAZİ KARS (KHA) / KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
24.07.2023 22:42:53