Ardahan Adının Kökeni KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
Ardahan Adının Kökeni
KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK
Ulaş KILIÇ - Ph.D
Ardahan’ın tarihine yönelik yapılan araştırmalarda, bölgenin stratejik konumundan dolayı neredeyse her dönem farklı topluluklarla ilişkili ve sürekli el değiştiren bir yer olduğu görülür. Coğrafya ve iklim özellikleri itibariyle Orta Asya steplerinin devamı niteliğinde olduğundan, Türk topluluklarının da çeşitli dönemlerde Ardahan’da var oldukları tarihsel kaynaklardan öğrenilebilir. Ardahan adı üzerine bahsi geçen ilk görüş, M. Fahrettin Kırzıoğlu tarafından ortaya atılmıştır. Araştırmacı görüşünü, M.Ö. VI. yüzyılda Kuzey Kafkasya’dan başlayarak Ardahan ovasına doğru hâkim olan İskit(Saka) topluluklarının Arda adlı bir koluna dayandırmaktadır. Ardahan adının, İskit(Saka) Türklerinin bir kolu olduğu varsayılan “Arda Türkleri” adlı boydan geldiğini savunan araştırmacı, sondan eklenen “han” ekinin de aynı adlı boyun han/başbuğunun burada oturduğundan dolayı türetildiğini ileri sürmektedir.
Konu hakkındaki bir başka düşünce de Ardahan adının Gürcüce “Artaani”
sözcüğünden türediğini ifade eden Sami Patacı tarafından ortaya atılmıştır. Türkçenin bin yıldan beri bu topraklarda konuşulmasıyla, Artaani kelimesindeki “t” harfi “d” harfine dönüşüp “Arda” halini almış ve “i” harfi düşerek “Ardaan” ve nihayetinde Ardahan ismi ortaya çıktığını belirten Patacı, Anadolu’daki günümüz yer isimlerinin birçoğu Antik Dönem adlarının farklılaşması sonucu günümüze ulaştığını ve Ardahan isminin de benzer süreçleri geçirmiş olabileceğine dikkat çeker.
Haydar Çetinkaya tarafından ortaya atılan bir başka düşüncede ise Ardahan adı, Ardahan çevresinde varlıkları bilinen Urartuların “Ardini” adlı Güneş ilahının adının, zaman içerisinde Ardahan’a dönüşmesiyle bugünkü ismin ortaya çıktığı şeklindedir. Aynı görüşe göre Ardahan adı, Urartu/Khaldiler tarafından Güneş ilahı için yapılan tapınakla başlamış, Gogarlar zamanında tekamül etmiş ve Osmanlılar zamanında son ve bugünkü şeklini almıştır.
(BA-BA-S) ARDAHAN (KHA) - KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK