Arpaçay Milli Kahramanları 4

Arpaçay Milli Kahramanları 4

KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK

Tarih Araştırmacısı Yazar Sultan Aydın'ın yazısı:

TARİH YİĞİTLERİN  VE KAHRAMANLARIN TARİHİDİR(4)

(GAZİ KARS’IN ARPAÇAY-SUSUZ (ZARŞAD)-AKYAKA-(ŞÜREGEL) KAZALARININ MİLLİ KAHRAMANLARI, 40 YILLIK KARA GÜNLERİ, ŞEHİTLERİ VE ŞEHİTLİKLERİ)

MİLLİ KAHRAMAN HACI ABBASOĞLU MEHMET BEY

--Türk milletinin geçmişi kahramanlıklarla doludur.Dede korkut gibi,Oğuz gibi,Köroğlu gibi Destanlarımız,Ağıtlarımız  bize geçmişimizi hatırlatmakta,

--TARİH YİĞİTLERİN  VE KAHRAMANLARIN TARİHİDİR.

--Kars ili Güney Kafkasyanın en alt ucunda yer alır . Anadolu yaylaları ile Kafkasların birleştiği yerdedir.Türkiye-Gürcistan ve Ermenistan sınırlarında yer alan AĞBABA kazası ve dağlarıdır.

--1886 yılı Rus Çarlığı yönetiminde Kars,(Candan Badem)Akbaba kazanına bağlı 36 köyü olduğunu, 32’sinde Karapapakların yaşadığı 4 köyünde ise Ermenilerin yaşadığını belirtilmekte,

--13 EKİM 1921 Kars antlaşmasına göre Akbabanın 6 köyü Türkiyeye bırakılmış,30 köyü ise Ermenistan ve Gürcistanda kalmıştır.

Hacıabbasoğlu Kelbayi Mehmet bey Ağbabanın eski ibiş köyünde  1872 yılında dünyaya gelmiş,Abbas ve melek hanımın 6 çocuğundan birincisidir Mehmet bey Tifliste siyasetle uğraşmış Akbabaya döndüğünde köyüne muhtar seçilmiş,varlıklı aileden olduğu  için namı Akbaba kazanında duyulmuştur.1877-1878 (93 harbi) Rus işgalinde kırk yıllık kara günlerimiz de Akbaba kazasında Türklerin  sözcülüğünü yapmıştır.

--3 Mart 1918 tarihinde  BREST-LİTOVSK  antlaşması gereyince Ruslar-Kars-Ardahan ve Batumu bırakacaklardı; ancak bölge  Ermenilere bırakılmış, 3. Ordu komutanı Vahap paşa  Kazım Karabekir paşa ileri hareketi ile 25 Nisanda 1918’de Kars’ı düşman işgalinden kurtardı. 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti.

30 Ekim 1918’ Mondros mütakeresini Osmanlı devletinin imzalaması ile  Ordunun  bölgeyi tahliye edeceği haber,Elviye’-ı Selase ahalisinin tepkileri:

8 Ocak 1918’de yayınlanan WİLSON’UN pirensiplerine göre HER MİLLET kendi mukadderatını tayin etme yetkisine sahiptir.

--14 Temmuz 1918 tarihinde başlayan birkaç günde yapılan halk oylaması

--Ardahan  sancağında ,Oltu çevresinde ,Batum şehrinde,Kars    çevresinde,Kağızman çevresinde oy sahibi olanlar 87.043 kişi den,85.179 evet=414 kişi hayır kullanmıştır.Evliye-i Selase ahalisinin Türkiyeye ilhaki kesinleşmiştir.

--Kars’ta=Hilmi beyin (Uran)Mutasarriflik(Valilik’te) mazmatalar yapıldı. Padişaha gitmek üzere delegeler .18 kişi seçildi.Mustafa Abdulhaluk beyin başkanlığında Arpaçaydan da Hacı Abbasoğlu Mehmet bey’de katılmıştır.

--Padişah Vahdettine takdim edildiler.sadakat nişanıyla ödüllendirildiler.                                                                                  

--29 Ekim 1918’Ahıska hükümeti,--3 Kasım 1918’ Aras Türk hükümeti ,--5 kasım 1918’de Kars’ta Kars İslamı Şurası kurulmuştur.Kars Milli İslam Şurası Milli Şura Hükümeti azaları 12 kişiden oluşmuştur bunlardan biride  Hacı Abbasoğlu Mehmet beydir.

--Hükümet Reisliğine Cihangiroğlu  İbrahim bey seçilmiştir.

--3-5 Ocak-7-9 Ocak 1919 tarihlerinde Ardahanda  yapılan  Ardahan kongrelerinde Şüregelden Mehmet bey’de katılmıştır.

--17-18 Ocak 1919 tarihlerinde kurulan Cenub-ı Garbı Kafkas hükümeti toplantısına Akbabayı temsilen Mehmet bey katılmıştır.13 Nisan 1919 tarihinde İngilizler tarafından Canub-ı Garbı Kafkas hükümeti Parlementosu basılmış,başta Cumhurbaşkanı İbrahim bey olmak üzere  12 kişi Maltaya sürgüne gönderilmiştir.

Kars’ta ve çevrede İSTİKLAL ve HÜRRİYET mücadelesi başlamıştır.

Milli şura hükümetleri kurulmuş.kurulan onbir şuralardan   birde Akbaba-şüregel  şuraları ,hacı Abbasoğlu  Mehmet bey başkanlığında teşkil edilmiş,atlı birlikler milisler oluşturmuş bölge savunması yapılmış. Ağbaba  Şüregel köylerinden 500 araba temin ederek halkın Kars’a geçmesini sağlamıştır.

30 Ekim 1920’de Kars’ın  ebedi kurtuluşa milisleri ile katılmış öncülük  yapmıştır.yaptığı hizmetlerinden dolayı T.B.M.M tarafından İstiklal Madalyası verilmiştir. 82. yaşında yaşadığı köyü Bezirgan- Kayadöven köyünde 1954 yılı Nisan ayında vefat etmiştir. ( MEZARI İBİŞ KÖYÜNDEDİR )   RUHU ŞAD OLSUN

ÖZEL BİLGİLER 

MEHMET BEYLE İLGİLİ AİLEVİ BİLGİLER: EMEKLİ ÖĞRETMEN AZİZ AKBABA, SETTAR AKTAŞ HZ.ALİ CAMİİ İMAMI ŞEYH BEHREM GEREĞİ’ DEN ALINMIŞTIR. MEHMET BEY İKİ EVLİLİK YAPMIŞ BİRİNCİ EŞİ ŞAHRABANİDEN 6 ÇOCUĞU İKİNCİ EŞİ AYŞE’DEN  BİR KIZI OLMUŞTUR.

MEHMET BEY AKBABA SOY ADINI ALMIŞ YAKINLARI, GÖKCE, AKBULAK,KARABAĞ,UĞURLU,URLU,KARAKAŞ VE ÖZMEN SOYADINDA AKYAKA, İBİŞ, KAYADÖVEN KÖYLERİNDE, ANKARA-İSTANBUL-KOCAELİ’NDE YAŞAMAKTADIRLAR.

KAYNAKLAR:

1-Fahrettin ERDOĞAN TÜRK ELLERİNDE HATIRALARIM 2.BASIM 1998 TC. KÜLTÜR BAKANLIĞI

2-PROF.DR.M.FAHRETTİN KIRZIOĞLU KARS VE ÇEVRESİNDE ERMENİ MEZALİMİ 1970 ANKARA

3-DR.AHMET ENDER GÖKDEMİR ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ CENUB-İ GARBİ KAFKAS HÜKÜMETİ ANKARA 1998

4-PROF.DR.İSMAİL KAYABALI – CEMENDER ASLANOĞLU TÜRK KÜLTÜRÜ AYLI DERGİSİ 126 NİSAN 1973

5-EMEKLİ ÖĞRETMEN ESAT AYDIN, VEDAT AKÇAÖZ VE YILDIRIM ÖZTÜRKKAN

6- KARS VE CAN OĞUL, DURSUN ERDAĞININ ANILARI, NURETTİN SEZER 2013 2. BASKI

YAZI DİZİSİ DEVAM EDECEKTİR…

(BA-BA-S) GAZİ KARS (KHA) - KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK