Aşık Şenlik Kars Tesirleri Arpaçay Kolu 1

Aşık Şenlik Kars Tesirleri Arpaçay Kolu 1

KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK

Tarih Araştırmacısı Yazar Sultan AYDIN’ın, “Aşık Şenlik Kars Tesirleri Arpaçay Kolu 1 ”  yazısı:

ÂŞIK ŞENLİK KARS TESİRLERİ ARPAÇAY KOLU (1)

AŞIK ŞENLİK (1850-1913)

KÜLTÜR MİLLETİ MİLLET OLARAK YAŞATAN EN ESASLI UNSURDUR. KÜLTÜR KAYNAĞINI BİZZAT  O MİLLETİN KENDİ  TARİHİNDEN ALIR.

AŞIKLIK GELENEĞİNİN YAŞAMASINI EN İYİ DENETLEYEN HALKTIR.

AŞIĞIN SÖYLEDİĞİ SÖZLER CALDIĞI SAZDA SESLENDİRDİĞİ HAVADA HALK TARİHİNİ KÜLTÜRÜNÜ DUYGUSUNU BULUR.

DAĞLARIN BAĞRIDAN SIZAN BERRAK GÖZELER GİBİ BİNLERCE YILLIK TÜRK AŞIKLIK GELENEĞİNİN SANAT SUYUNU AŞIKLAR SUNMAKTADIR.

KİMİ AŞIKLAR SANAT PINARINDAN, DOLU DOLU, KİMİLERİDE TADIMLIK ALMIŞLARDIR.

AŞIKLIK GELENEĞİNİN ULU GÖZELERİNDEN KANA KANA İÇEN USTAD BABA ŞENLİKTİR.

AŞIKLIK GELENEĞİ TEMELDE HALKIN BEĞENİ VE YARATICILIĞI SONUCU ORTAYA ÇIKMIŞ,BELİRLENMİŞ BİRÇOK DEĞERLER BÜTÜNÜDÜR.

BU MİLLET DEDE KORKUT’A DEDEM DEMİŞ, AŞIK ŞENLİK’E BABA ŞENLİK DEMİŞTİR.

ÂŞIK ŞENLİK’E BİR KAHRAMAN, BİR BİLGE İNSAN GÖZÜYLE BAKMIŞTIR.

ŞENLİK KOLU KAFKASYA İLE ANADOLU ARASINDAKİ EN ÖNEMLİ KÖPRÜDÜR.

ŞENLİK KOLU TEMELDE HASTA HASAN (1760-1828) İLE BİRLİKTE DÜŞÜNÜLMELİ.

ŞENLİK’İN SAZ USTASI OLAN AŞIK NURİ’NİN USTASI HASTA HASANLA ŞEKİLLENMİŞ VE ŞENLİK ARACILIĞIYLA BUGÜNKÜ KONUMUNA ULAŞMIŞTIR.

ÇILDIRLI ÂŞIK ŞENLİK BİR KAHRAMAN, BİR BİLGE İNSAN OLARAK BİLİNİR.

            Şenlik  (1850) yılının yaz ayında Çıldır’ın Suhara ( Yakınsu ) köyünde Molla Kadir ve Zeliha Hanım’ın oğlu Hasan dünyaya gelir. 14. yaşına geldiğinde uyanık bir halde rüyalar âlemine dalar, köylüler tarafından baygın bir halde bulunur.

            İmam Hasan sana ne oldu niçin konuşmuyorsun demesi üzerine Hasan Şenlik kimdir sorduğunda şairlik kudretini bulduğunu anlatmakta hak badesiyle ilham aldığını anlatır. Hasan ( Aşık Şenlik ) adıyla bilinip tanınmaya başlar.

            Bütün bilgilerini Kuvvetli bir kulak hafızasına borçludur. Şenlik saz çalmayı Ahılkelekin Lebis köyünden ünlü hasta Hasan’ın çırağı, Aşık Nuri den öğrenmiş, Hayatının sonlarına doğru sazı bırakmıştır.

Âşık Şenlik Şiirlerini:Divan, Koşma, Yedekli koşma, Tecnis, Şeki / sicilleme, Destan Türkü ve bayatı, leb değmez gibi halk şiir türleriyle süslenmiştir.

            Şenlik Divan türü şiir söyleme konusunda yörede, ülkemizde, gerek Azerbaycan da Âşık Şenlik’e erişen bir şair olmamıştır.

            ŞENLİK’İN HİKAYELERİ ŞU TARİHİ SIRAYLA TASNİF EDİLMİŞTİR

1-Latif şah hikayesi 1873 yılında yazılmış (167 dörtlüktür )2-Sevdakar bey hikayesi 1881 yılında yazılmış (154 dörtlüktür )3-Salmanbey hikayesi 1893 yılında yazılmış (222 dörtlüktür )Hikayelerin toplamı 543 dörtlük türkü söylenmiş.

AŞIK ŞENLİK ŞİİRLERİ              :Divanda: 26 şiirden 88 dörtlük, Koşmalarda :806 dörtlük, 150 şiirinde Yedekli koşma : 21 dörtlük, Sicilleme: 6 dörtlük

AŞIK  ŞENLİK – KARŞILAŞMALARI :

1-Şenlik – Abbas karşılaşması                      23 dörtlük

2- Şenlik – Kasım karşılaşması                      43 dörtlük

3-Şenlik – İzani karşılaşması             46 dörtlük

4- Şenlik - Summani  karşılaşması                97 dörtlük

5- Şenlik - Nuri  karşılaşması            26 dörtlük

6- Şenlik – Feryadi karşılaşması                   6 dörtlük

7- Şenlik –Sadayi karşılaşması                      9 dörtlük

8- Şenlik – Şikesteli peri karşılaşması          10 dörtlük

9- Şenlik- Cebecili karşılaşması                    6 dörtlük

10 Şenlik – Kılıçlı Mustafa                             6 dörtlük

11- Şenlik Sicillemesi                         45 mısıra

Toplam                                                          317 dörtlük

 

AŞIK ŞENLİK’İN ÇIRAKLARI

AŞIK  ŞENLİK’İN AŞIK SÜRESİNCE YİRMİ ÇIRAK YETİŞMİŞTİR.

1-AŞIK KASIM (1878-1958)

2-AŞIK GÜLİSTAN(1894-1972)

3-AŞIK İBRAHİM(1873-1948)

4-AŞIK HÜSEYİN

5-AŞIK NAMAZ

 6-AŞIK MUHAMMED

7-AŞIK SÜLEYMAN

8-AŞIK ASKER

9-AŞIK MEVLÜT

10-AŞIK BALA MEHMED

11-AŞIK ALİ

12-AŞIK AHMED

13-AŞIK NESİP

14- AŞIK BALA KİŞİ

15-AŞIK HASANBALİ

16-AŞIK KURBAN

17-AŞIK DEMİR

18- AŞIK BALİBEY

19-  AŞIK EMRAH

20- AŞIK GAZELİ

 AŞIK ŞENLİK’İN YANINDA BULUNUP AŞIKLIĞI ÖĞRENMİŞLERDİR.

AŞIK ŞENLİK’İN KAFKASYA, DOĞU ANADOLU, ARPAÇAY  KOLU

1-Aşık Kasım Şenlik 1878-1958 Çıldır Yakın Su (Suhara)

2-Aşık Gülistan Çobanlar 1894-1972 Arpaçay Koç Köy

3-Aşık İbrahim Artar 1873-1948 Arpaçay Gülyüzü(Pehreşen)

4-Aşık Hüseyin Ural Arpaçay Doğruyol (Cala)

24 Nisan 1877 düşman Kars hududunu geçip Ardahan ve Arpaçay’ı istila ederken Çıldırlı Âşık Şenlik Kuzey Doğu Anadolu’nun serhat boylarında haykırıyordu.

Âşık Şenlikin şiiri çoğaltılarak halka ve gönüllü alaylara dağıtılmış, Âşık Şenlik de savaşa katılmıştır.

93 KOÇAKLAMASI ( Kars Gönüllü Atlılar Türküsü Destanından  7 Dörtlük Olan Şiirinden 3 Dörtlüğü Aşağıda)

Ehli – İslam olan İşitsin, bilsin;                    

Can sağ iken, yurt vermeniz düşmana       

İstersen Uruset neki var gelsin                                  

Can sağ iken, yurt vermeniz düşmana                     

***

Asker olan, bölük - bölük bölünür;             

Sandınız mı ki, Kars Kal’asi  alınır; 

Boz - atlar üstünde kılıç çalınır;           

Can sağ iken, yurt vermeniz düşmana.       

***

ŞENLİK, ne durursuz  atları binin

Siyra – kılıç, düşman üstüne dönün;

Artacaktır şanı, bu Ali Osman’ın

Can sağ iken, yurt vermeniz düşmana

AŞIK ŞENLİK’İN AİLEVİ BİLGİLERİ

Âşık Şenlik 3 kardeştir. Âşık Şenlik iki evlilik yapmıştır. 6 çocuğu olmuştur. Kasım, Mehmet, Namaz, Hanife, Gülenaz, Gülhanım, Âşık Kasım,1878 yılında dünyaya gelmiş,1958 yılında vefat etmiştir. Âşık Şenlik’in âşıklık sanatı oğlu âşık Kasım, Kasım’ın oğulları Nuri ve Yılmaz’la devam etmiştir.

ŞENLİK’İN ÖLÜMÜ VE MEZARI

            Revan Hanlarının Daveti üzerine Âşık şenlik ve çırağı Bala Memmet Revan’a gider, şenlik Revanda hanların en ünlü âşıkları ile karşılaşıp üstün gelir. Âşıkları yenilen ve itibarları azalan hanlar, yemeğine zehir koydururlar, Revanda hastalanır Çıldıra gelirken Arpaçay’ın ( Akyaka ) Dalaver  (Boyun taşı)  köyünde 1913 yılında vefat eder. Cenazesi Suhara’ya getirilir. Mezarı Çıldır Suhara’dadır.

AŞIK ŞENLİK KARS TESİRLERİ ARPAÇAY KOLU,

ARPAÇAY’DA YAŞAMIŞ

Kafkasya ‘da bir zamanlar bir çok Aşık yaşamış

Bilge Şenlik divanında nice Aşık yaşamış

Kars’ın Arpaçay yöresi Aşık Şenlik kolunda

Baba Şenli kollarıda Arpaçay’da yaşamış

***

Aşık Gülistan Çobanlar Aşık Mehmet Hicrani

Aşık Murat Karahanlı sohbetlerle divanı

Aşık Veysel Şahbazoğlu hoş olurdu lisanı

Üstad Şenlik gülleride Arpaçay’da yaşamış

***

Aşık Şeref Taşlıova söz söylerdi irfanda

Aşık Murat Çobanoğlu sazı sözü cihanda

Aşık İlhami Demir’de hazır cevap insanda

Usta Şenlik dilleride Arpaçay’da yaşamış

***

Aşık Sabri Şimşekoğlu bülbül idi bağında

Aşık Tarhan İnan öldü civan idi çağında

Sultan der ki Aşık Turan koç köyünün bağrında

Sefil Şenlik yollarıda Arpaçay’da yaşamış

                                                       Sultan AYDIN

KAYNAKÇALAR

( Prof. Dr. Enser ASLAN Çıldırlı Âşık Şenlik 3. Baskı 2001 yılı)

( Prof. Dr. İsmail KAYABALI Türk Kültürü 126, 1973 )

( Prof. Dr. M. Fahrettin KIZIOĞLU ( 1855 Kars Zaferi ) sayfa 38- 39 ışıl matbaası 1955 İstanbul )

Prof.Dr.Ali KAFKASYALI Aşık Murat Çobaoğlu hayatı, sanatı ve eserleri 1998

Aşık Mehmet Hicrani, Aşık Murat Çobanoğlu, Aşık Şeref Taşlıova, Aşık Murat Karahanlı, Aşık Yılmaz Şenlikoğlu, diğer aşıklardan bilgiler toplanmıştır.

NOT: AŞIK ŞENLİK KARS TESİRLERİ ARPAÇAY KOLU, AŞIK GÜLİSTAN ÇOBANLAR, AŞIK MURAT ÇOBANOĞLU, AŞIK ŞEREF TAŞLIOVA, AŞIK MEHMET ÜLKER HİCRANİ, AŞIK MURAT YILDIZ KARAHANLI, AŞIK VEYSEL ŞAHBAZOĞLU, AŞIK İLHAMİ DEMİR VE AŞIK SABRİ ŞİMŞEKOĞLU’NUN HAYAT HİKAYELERİ YAZI DİZİLERİ DEVAM EDECEKTİR.

(BA-BA-S) GAZİ KARS (KHA) - KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK