Koçköy'de 'koç katım' töreni

Koçköy'de 'koç katım' töreni

KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK

Kars'ın Arpaçay ilçesine bağlı Koçköy'de geleneksel 'koç katımı' törenleri renkli görüntülere sahne oldu. Yörede ekim ayının son haftası ile kasım ayının ilk haftası, koç katımı günleri olarak bilinir. Yayla ve Koçköy gibi bazı köylerde koyunculuk yapan Karslılar, koçu erken katıp, koyunun ilkbaharda otlağa çıkmadan doğurmasını hesaba katıyor

Kars yöresinin en eski geleneklerinden biri olan koç katımı törenleri, unutulmaya yüz tutmasına Kars’ın, Arpaçay’ın Koçköy Köyü’nde devam ettiriliyor. Arpaçay ilçesine 19, Kars’a 64 km mesafedeki Koçköy’de koç katımı zamanı, mahalli olarak çobanların yaz başlarında sürülerini gütmeye başlamaları, Cumhuriyet Bayramı ile sona eriyor. Bu nedenle de çobanların hesap zamanı da gelmiş oluyor.

Koyunculuk yapan köylüler, koçu erken katıp, koyunun ilkbaharda otlağa çıkmadan doğurmasını hesaba katıyor. Katım günü yaklaştıkça, koyun sürüsü sahipleri de bazı hazırlıklar başlatıyor. Yaz ortalarında koyun sürüsünden ayırtılan koçlar, öncelikli olarak arpa ile besleniyor. Koç katım zamanı geldiğinde ise sürü sahipleri katım öncesi koçlarını özenle katıma hazırlar. Önce koçlar, ardından da koyunlar özel kumaş boyaları ile rengârenk boyanıyor. Öte yandan koç katım günü evin hanımları da özel olarak koç helvası ve yemekler pişiriyor. Sürü sahipleri de koç kurbanı keser ve etlerini konu komşuya ve en büyük payı da çobanlara verir.

Koçlar katılırken de bazı inanışların ritüellerinin de yerine getirilmesine de dikkat ediliyor. Koçlar sürüye katılmadan önce koça, erkek çocuk bindirilirse o yıl doğacak kuzular erkek, kız çocuğu bindirilirse, dişi doğacaklarına inanılır. Koç katım günü, köyün en neşeli ve bereketli günlerinden biridir. Pişirilen koç helvası, koç katımında emeği olanlara ve yoldan geçen komşulara ikram edilir. Ayrıca oldukça büyük olarak seçilerek alınan kırmızı elmalar da koçların boynuzlarına takılır ve orada bulunan her kese bir elma koç sahipleri tarafından ikram ediliyor.

KOÇ KATIM HEYECANI

Koçköy Köyü’nde koyunculuk yapan Ümit Biçer’in evinde, koç katım işi bu yıl da bölgede unutulmaya yüz tutsa da yaşatıldı. Yaz mevsiminin başlamasıyla birlikte kuzulayan yüzerce koyun, bu köyde tek sürü halinde çobana teslim edildi. Kars yöresinde koyun sahipleri ile çoban arasında yapılan sözlü anlaşma gereği çobanlar Ekim ayının sonuna kadar sürüyü dağlarda ve yaylalarda otlatmış. Ay sonu gelmeden çoban tarafından köye getirilen koyunlar, sahipleri tarafından tek tek sayılarak teslim alındı ve çobanın hakkı son kuruşuna kadar ödendikten sonra da karşılıklı olarak helallik alındı. Daha sonrada yaz ortasından beri özenle beslenen koçlar geleneksel törenlerle sürüye katıldı.

DAVULLU ZURHALI, TULUMLU NEYLİ TÖREN

Çoban Cahit Laçin, 700 koyun sahibi Ümir Biçer’den hediyesini alıp helalleştikten sonra ahırın kapısını açmasıyla birlikte uçun süredir ahırda süslenmiş halde bekleyen 18 koç koşmaya başladı. Köylüler koçları güçlükle yakalayıp boynuzlarına elma taktın sonra salıverdiler. Koçlar koşarak koyun sürüsüne katıldı ve otlamak için araziye çıktı. Bu sırada erkek kuzu doğurmaları için bir koçun üzerine erkek çocuk bindirildi.

Tören boyunca halk ozanları İrfan Eyüpoğlu, Gültekin Akbaba koç katımıyla ilgili değişler söyledi, neyci Ümit Biçer, tulumcu Beyler Biçer, davulcu Nuri Laçin, zurnacı Alıstan Karataş ortamı adeta bayram havansa çevirdiler. Türkülü, davullu zurnalı koç katımı tüm köylüleri ve katılımcıları sevindirdi.

Köylülerden Alparslan Bakar, bu köklü geleneği yaşattıklarını belirterek 350 hane, 1400 nüfuslu köylerinde 35 bin adet koyun, 2 bin civarında koç olduğunu söyledi.

(BA-BA-S) GAZİ KARS (KHA) / KAFKAS HABER AJANSI / BEDİR ALTUNOK